Obraz, ale jaki?
Podstawową rzeczą w ustalaniu wartości obrazu jest jaką techniką został namalowany. Na samym wstępie należy napisać, że coś, co zostało oprawione w ramę lub passe partout obrazem niekoniecznie być musi. Jeśli dany obiekt nie został ręcznie namalowany, to w tym momencie nie mówimy już o malunku. Najczęściej mylone są grafiki i oleodruki, czyli nadruki olejne na płótnie. Pierwsze uzyskane dzięki odbiciu z płyty – matrycy. Drugie nadrukowywane na płótno, przy pomocy farby olejnej. Jeśli antyk znaleziony za łóżkiem nie został wykonany w żaden z tych sposobów, to mamy autentyczny obraz. Pozostaje pytanie jaką techniką wykonano malunek? A sposobów tych jest kilka.
Od sekretów do masówki
Na dzieło malarskie składają się trzy pojęcie. Rysunek, którym określona forma każdego przedmiotu lub istoty na obrazie. Barwa, kolor tworząca iluzję. Optyczne wrażenie realności tego, co przedstawiono na dwuwymiarowej powierzchni. Faktura, materiału na którym stworzono malunek. Twarda, miękka, równa, porowata, ziarnista lub jakakolwiek inna. Pierwotnie malarstwo było sekretem zarezerwowanym dla warstwy kapłańskiej i wszelkiej maści gnostyków. Przekazanie informacji o jej tajnikach związana była z umiejętnością czytania. Jedne z pierwszych znanych tajników, tego rzemiosła znajdziemy spisane w księdze Imouth, greckiego alchemika Zosimosa. Wszystkie sekrety farb, pigmentów, spoiw i szczegóły techniki tłumaczone były na symboliczny i metafizyczny sposób. Ta okultystyczna forma nie była podyktowana niczym innym jak chęcią ukrycia szczegółów warsztatu i nadania im wagi siły wyższej. Znamiona takiego stanu rzeczy odnaleźć możemy nie tylko w opisach malarstwa. Narracja Starego Testamentu, mówiąca o Jahwe obdarzającego króla Salomona władzą nad demonami nie zdradza za dużo szczegółów technicznych. Daje za to wyobrażenie posiadanej technologii użytej przy budowie Świątyni Jerozolimskiej. Niekoniecznie chcianej do odkrycia przez pozostałe narody.
Malarstwo wraz z rozwojem epok przestało być kojarzone z sekretami alchemików i natchnieniem sił boskich. Wraz z rozwojem przyrodniczego postrzegania świata grimuary ustąpiły miejsca podręcznikom. Skupienie się na fizycznych właściwościach światła, chemicznego znaczenia pigmentów i spoiw dało początek malarstwu znanemu współcześnie.
Techniki malowania obrazów
Techniki tworzenia obrazów można rozpoznać po kilku elementach. Rodzaj podobrazia, gęstość farby, użycie werniksu lub twardości uzyskanego koloru. Poniżej znajdują się najpopularniejsze z nich.
Kolorowe kredki – pastele
Twarda tekstura farby, sztywny arkusz papieru i forma przypominająca rysunek. To podstawowe charakterystyczne cechy pastelu. Obraz uzyskuje się tutaj poprzez wtarcie pigmentu, najczęściej w formie przypominającej kredkę. Medium na którym można uzyskać obraz to przeważnie specjalny, sztywny papier, czasem podklejony tekturką, a dawniej cienkimi deseczkami. Technika ta stanowiła pierwotnie formę szybkiego barwnego szkicu, pod późniejszy potencjalny obraz. Leonardo Da Vinci używał właśnie pasteli sporządzając projekty Ostatniej wieczerzy. W technice tej nie dopatrzymy się laserunku. To znaczy możliwość dostrzeżenia barwy, na którą nałożono drugi kolor jest bardzo ograniczona.
Subtelnie i miękko – akwarela
Wielokrotne krycie pigmentem i lekkość koloru jest domeną farb akwarelowych, rozcieńczonych wodą. Brak wyraźnego, ostrego rozgraniczenia, między jednym obiektem, a drugim i stwarzanie iluzji obrazu, to cechy tej techniki. Początkowo rozwijana była nie jako odrębne dzieło, ale jako forma ilustracji papirusów, lampionów lub wachlarzy. Jako podobrazie używa się tu papieru, dawniej ilustracje akwarelą znaleźć można było na kości słoniowej.
Landszafty i dzieła wielkich mistrzów – olej
Najważniejsza cechą malarstwa olejnego jest charakter spoiwa. Olej, daje masywny i gęsty efekt. Dzięki precyzji możemy w nim uzyskać efekt, do złudzenia przypominający trójwymiarową powierzchnię. Pierwotnie stosowano do tego celu oleju lnianego lub orzechowego. Sama technika była używana jako malarstwo warsztatowe dla drewnianych rzeźb, malunków na złotej folii i stosowana razem z temperą. Ideą ery nowożytnej było, aby obraz wykonany technika olejna nie posiadał śladów pociągnięcia pędzla i posiadał idealnie gładką fakturę. Obecnie głównym mediów tego rodzaju malarstwa jest płótno, umieszczone na blejtramie. To jest drewnianych krosnach, na które naciągnięty jest obraz, zawsze z drobną zakładką kilku centymetrów, na każdej z jego krawędzi. Płótno takie musi zostać zagruntowane, to jest pokryte warstwą gruntu, w najprostszej możliwej opcji, rozwodnionego kleju kostnego. Dopiero od tego momentu zaczyna powstawać konkretny obraz. Malarstwo olejne daje nieosiągalne w żadnej innej technice efekty głębi obrazu i niezwykły realizm przedstawianych obiektów.
Przedstawione powyżej techniki to tylko mały zarys możliwości, jakie daje malarstwo. Do zgłębiania tego fascynującego świata, pełnego artystycznych iluzji zapraszam, dzięki zapoznaniu się z książką: Techniki Malarskie Ludvika Lososa.
